Ενδυνάμωση της σχέσης εγγονιών και παππούδων στην εποχή του Κορονοϊού

Σήμερα, στην εποχή της πανδημίας, ζούμε πρωτόγνωρες στιγμές. Στιγμές που η σωματική επαφή και εγγύτητα μπορεί να είναι επιζήμια για την υγεία των ηλικιωμένων. Έτσι, παππούδες και γιαγιάδες  καλούνται να αποχωριστούν τα εγγόνια τους για αρκετό καιρό με άγνωστη διάρκεια και μάλιστα στη χώρα μας, που οι σχέσεις παππούδων και γιαγιάδων με τα εγγόνια τους είναι στενές, με πολύ συχνές επαφές σχεδόν καθημερινά. Ο αποχωρισμός λοιπόν λόγω της υποχρεωτικής παραμονής στο σπίτι θα επηρεάσει την σχέση και για τις δύο πλευρές.

Η απομόνωση και ο εγκλεισμός των ηλικιωμένων παππούδων και γιαγιάδων στο σπίτι (είτε ως ζευγάρι, είτε μόνων) στην εποχή του κορονοϊού μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία τους.  Η απομόνωση στις μεγαλύτερες ηλικίες έχει συνδεθεί με θέματα μοναξιάς, κατάθλιψης, αυξημένου άγχους και απόσυρσης (Αβεντισιάν – Παγοροπούλου, 2008).

Η σχέση των παππούδων με τα εγγόνια τους είναι σημαντική και για τα δύο μέρη. Ειδικά για την ψυχική υγεία και ευεξία των παππούδων είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς προσφέρει μια αίσθηση σκοπού και βιώματος αξίας (Thiele & Whilan, 2008). Ωστόσο στην εποχή του Κορονοϊού, η ανάγκη αποφυγής της σωματικής επαφής συνυπάρχει με την ευκαιρία που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες να μένουμε σε επαφή με τους αγαπημένους μας εξ αποστάσεως. Γιατί λοιπόν να μην το εκμεταλλευτούμε ώστε να παραμείνουμε σε ουσιαστική επαφή μαζί τους;

Έρευνες δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι απολαμβάνουν να ανακαλούν την ιστορία τους και το παρελθόν τους. Οι αναμνήσεις, η αναπλαισίωση της ιστορίας της ζωής τους και η εξιστόρηση της στους άλλους βοηθάει στην θετική διάθεσή τους, στο να νιώσουν χρήσιμοι, και στο να βρίσκονται σε κοινωνική αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους (Fredericson & Handlon, 2003).

Με ποιο τρόπο λοιπόν;

Με το να εξιστορούν την δική τους ιστορία μέσω ηλετρονικών μέσων στο πιο γλυκό ακροατήριο: στα εγγόνια τους!

Για τα παιδιά θα είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα όπως το να παρακολουθήσουν ένα παραμύθι εξ αποστάσεως στο you tube. Παράλληλα και πολύ σημαντικά

• θα ενισχύσουν την σχέση τους με τους προγόνους τους,
• θα εσωτερικεύσουν αυτή την σύνδεση με τα αγαπημένα πρόσωπα και τη δραστηριότητα ως κομμάτι της δικής τους ιστορίας σε μια περίοδο κρίσης, και
• θα λάβουν  μια παρακαταθήκη κληρονομιάς που θα συνδέει τις γενιές και θα τα βοηθήσει στην αίσθηση του ανήκειν μέσα στον οικογενειακό χάρτη

Τέλος, για τα μεγαλύτερα παιδιά η επαφή αυτή:

• θα μεταδώσει και με βιωματικό τρόπο γνώσεις ιστορικού περιεχομένου καθώς οι ιστορίες των παππούδων τους θα είναι ενταγμένες στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής τους.

Τι θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν αυτές οι ιστορίες;

Ανάλογα με την ηλικία του ακροατηρίου (εγγόνια) μπορούν να προσαρμοστούν ανάλογα. Επίσης η θεματολογία μπορεί να ποικίλει αναλόγως αν την εξιστορεί η γιαγιά ή ο παππούς ή και οι δύο μαζί.

Είναι ευκαιρία για εσάς που είστε και οι δύο στο σπίτι να περάσετε δημιουργικό χρόνο μαζί, ειδικά εάν αποφασίσετε να πείτε κοινές ιστορίες του παππού και της γιαγιάς, και να θυμηθείτε ευχάριστες, αστείες, ρομαντικές, ή ακόμα και κάποιες δύσκολες στιγμές από την κοινή σας ιστορία. Πως γνωριστήκατε, τι σας άρεσε στον άλλο, πως αποφασίσατε να παντρευτείτε, η μέρα του γάμου σας ενταγμένη στο πλαίσιο της εποχής, η εγκυμοσύνη του γονέα του εγγονού, πως ήταν ο γονιός του εγγονού ως παιδί, τι σας άρεσε να κάνετε μαζί του, τι σας έκανε να γελάτε. Όμορφες αναμνήσεις ενταγμένες στο πλαίσιο της εποχής ντυμένες με το προσωπικό συναίσθημά σας.

Είναι σημαντικό να εστιάσετε σε αναμνήσεις που σας φέρνουν ευχάριστη αίσθηση, ενώ εάν αναφερθείτε σε κάποια δύσκολη κατάσταση, φροντίστε να εστιάσετε στον τρόπο με τον οποίο τη διαχειριστήκατε με επιτυχία ή στο τι μάθατε από την κατάσταση. Προσπαθήστε να αποφύγετε να φτιάξετε ιστορίες με άλυτες παλιές υποθέσεις που σας φέρνουν σε επαφή με δυσάρεστα συναισθήματα.

Ενδεικτικά, για τα μικρότερα παιδιά, μπορείτε να φτιάξετε ιστορίες σχετικά με το ποιο ήταν το αγαπημένο σας παιχνίδι (πως το παίζατε, από τι ήταν φτιαγμένο, τι σας άρεσε να κάνετε με αυτό, πως νιώθατε), ή το αγαπημένο σας φαγητό, πως ήταν το σχολείο σας, πως ήταν η τσάντα σας, ποιοι ήταν οι αγαπημένοι σας φίλοι και τι θυμάστε από αυτούς. Μπορείτε στο τέλος της κάθε ιστορίας να τους ζητήσετε να χρησιμοποιήσουν την φαντασία τους και να σας φτιάξουν μια ζωγραφιά με ό,τι τους άρεσε από αυτά που άκουσαν ώστε να συμμετέχουν και αυτά στη διαδικασία.

Για τους εφήβους, μπορείτε να θυμηθείτε ποιόν ηθοποιό ή τραγουδιστή θαυμάζατε όταν ήσασταν έφηβοι και να μοιραστείτε φωτογραφίες με τα εγγόνια σας. Να περιγράψετε τι σας άρεσε, τι σας έλκυε. Να θυμηθείτε τον εαυτό σας στην εφηβεία. Και μπορείτε να προσκαλέσετε τα εγγόνια να φέρουν έναν διάσημο που τα ίδια θαυμάζουν τώρα και να συζητήσετε για το τι τους ελκύει. Να βρείτε τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των διασήμων του τότε και του τώρα αλλά και τους εαυτούς σας ως έφηβους με τους έφηβους-εγγονούς.

Μπορείτε να μοιραστείτε πως περνούσατε οι ίδιοι ως έφηβοι, τι σας άρεσε να κάνετε, πως κοινωνικοποιούσασταν τότε, πως φλερτάρατε, τι όνειρα για το μέλλον είχατε και με τι τρόπο τα ακλουθήσατε ή τι εμπόδια βρήκατε στο δρόμο σας και πως τα υπερνικήσατε, πως αποφασίσατε με τι επάγγελμα θα ασχοληθείτε και τι βήματα κάνατε προς αυτό.

Μπορείτε να αναφερθείτε σε σημαντικές ιστορικές στιγμές του προηγούμενου αιώνα και που βρισκόσασταν εσείς τότε. Πως τις βιώσατε, τι νιώθατε, πως πιστεύετε ότι σας επηρέασαν.

Ο σκοπός είναι να ανακαλύψετε τον Παραμυθά μέσα σας!

Δεν έχει σημασία εάν έχετε πει άλλες ιστορίες ή όχι, αν είστε χαρισματικοί στην αφήγηση παραμυθιών ή όχι. Αυτό που έχει σημασία είναι να το απολαύσετε ως δημιουργική διαδικασία, να «γυρίσετε το χρόνο πίσω στα δικά σας βιώματα» και να φτιάξετε τη δική σας ιστορία!

Η ζωή του καθενός μας είναι πολύτιμη και συναρπαστική. Μόνο εσείς βρεθήκατε την συγκεκριμένη στιγμή, στο συγκεκριμένο μέρος και αντιληφθήκατε το κάθε ερέθισμα με το δικό σας μοναδικό τρόπο και την δική σας μοναδική ματιά, το χρωματίσατε με το δικό σας συναίσθημα και το νοηματοδοτήσατε με τον δικό σας ιδιαίτερο τρόπο. Αυτό είναι που χρειάζεται να μεταφέρετε στις επόμενες γενιές. Το προσωπικό βίωμα στο συγκεκριμένο πλαίσιο, την προσωπική αίσθηση, το μάθημα που πιθανώς πήρατε και τελικά το πως σας βοήθησε (ή πως δεν σας βοήθησε) να γίνετε ο άνθρωπος που είσαστε σήμερα.

Και για να μην το ξεχνάμε, θα επαναλάβω άλλη μια φορά ότι ο σκοπός είναι:

να περάσετε ευχάριστα και δημιουργικά τον χρόνο σας,

να ενασχοληθείτε με εσάς και να νοηματοδοτήσετε την ιστορία σας και

να ενισχύσετε τη σχέση σας με τα εγγόνια σας!

Βιβλιογραφία

Αβεντισιάν – Παγοροπούλου, Α. (2008). Ψυχολογία της Τρίτης Ηλικίας. Αθήνα: ΑΘΗΝΑ.

Fredericson, I. & Handlon, J. H. (2003) The Later Years From A Gestalt Systems/Field Perspective: Therapeutic Considerations. Gestalt Review, 7 (2): 92-102

Thiele, D. M. & Whelan, T. A. (2008) The Relationship between Grandparent Satisfaction, Meaning, and Generativity. The International Journal of Aging and Human Development, 66 (1): 21-48